Zgrzytanie zębami, jako problem dotykający coraz większą część społeczeństwa
Mimowolne zaciskanie zębów oraz zgrzytanie zębami to poważne problemy, które często przejawiają się nocą, podczas snu. Wówczas osoba cierpiąca na tego typu przypadłość nie ma wpływu na niekontrolowane i mimowolne zaciskanie szczęki. Nie każdy o tym wie, ale jest to choroba nazywana bruksizmem nocnym. Bruksizm nocny jest chorobą, której nie można bagatelizować ponieważ może nieść ze sobą poważne i niekorzystne konsekwencje dla zdrowia.
Niestety wiele osób dotkniętych bruksizmem nie jest świadomych występowania u siebie tego problemu. Najczęściej to bliska osoba np. partner lub partnerka informuje chorego o problemie. W medycynie Bruksizm określany jest, jako wręcz patologiczne tarcie zębów szczęki o zęby żuchwy bądź jest traktowany, jako schorzenie układu ruchu narządu żucia. Choroba ta może doprowadzić do zmian w stawie skroniowo – żuchwowym i powodować ból głowy.
Istnieje wiele czynników, które mogą wywoływać Bruksizm. Jeśli dana osoba podejrzewa u siebie występowanie nadmiernego zaciskania bądź zgrzytanie zębami, wówczas bardzo ważna jest zatem wizyta w gabinecie stomatologicznym. Jednymi z najczęściej stosowanych w leczeniu Bruksizmu są szyny relaksacyjne zakładane na zęby w celu ich ochrony przed nadmiernym ścieraniem.
Jak rozpoznać bruksizm?
W wielu przypadkach bruksizmu, w pierwszej kolejności pojawiają się u chorego m. in.: uporczywe bóle twarzy, bóle głowy, uczucie bólu stawu skroniowo-żuchwowego, szum w uszach, nadwrażliwość zębów. Warto wiedzieć, że podczas nocnego epizodu zaciskanie szczęki może być nawet dziesięć razy silniejsze niż zacisk jakiego używa człowiek podczas gryzienia czegoś twardego. Nocne mimowolne zgrzytanie zębami może zatem powodować rozchwianie zębów, ich kruszenie się, a nawet łamanie.
Osoby borykające się z bruksizmem często zauważają u siebie zmiany w okolicach szczęki oraz żuchwy. Wówczas szczęka staje się bardziej masywna oraz bardziej kwadratowa niż przed wystąpieniem choroby. Jest to związane z tym, że podczas zgrzytania lub zaciskania zębów napinane są żwacze, czyli główne mięśnie będące odpowiedzialne za żucie. Zmiany te mogą powodować stany zapalne.
Jeśli osoba cierpiąca z powodu nocnego zgrzytania odczuwa dolegliwości bólowe świadczące o bruksiźmie powinna udać się do gabinetu stomatologicznego. Specjalista dokładnie obejrzy łuki zębowe, zbada mięśnie oraz oceni na jakim poziomie są starte zęby. Po badaniu postawi diagnozę. Lekarz może zalecić noszenie szyny relaksacyjnej, która chroni zęby przed nadmiernym ścieraniem podczas nocnego zgrzytania zębami. Z pomocą przychodzi też fizjoterapia stomatologiczna. Konieczne może się także okazać leczenie ortodontyczne, celem zmiany pozycji zębów i likwidacji przeciążeń zębowych.
Jakie konsekwencje niesie z sobą nieleczony bruksizm?
Warto wiedzieć, że bruksizm to choroba, która wywiera negatywny wpływ niemal na cały organizm. W przypadku nieleczonego bruksizmu może dojść do groźnych powikłań zdrowotnych, w tym do napięcia mięśniowego (mięśni twarzy), który z upływem czasu może przenieść się na kręgosłup. Co więcej nieleczony bruksizm może wywołać m. in.:
- ból w okolicy oczodołów, suchość oka, nieprawidłowe widzenie, w tym nieostre widzenie,
- napięcie mięśniowe,
- ból ucha oraz szum uszny,
- zaburzenia równowagi,
- nadmierne ścieranie zębów,
- pękanie zębów i powstawanie w nich ubytków,
- obniżenie dziąseł oraz krwawienie z dziąseł,
- próchnicę i nadwrażliwość zębów,
- ból głowy, w tym migreny,
- bóle: pleców, karku, szyi oraz twarzy,
- zaburzenia produkcji śliny,
- bezsenność.
Bruksizm może skutkować wieloma poważnymi schorzeniami i to nie tylko w obrębie jamy ustnej. Ponadto badania potwierdzają, że bruksizm jest częstą przyczyną powstawania stanów zapalnych zlokalizowanych w okolicach dziąseł lub zębów. W konsekwencji może dojść u chorego do wypadania zębów lub do rozwoju ogólnoustrojowego zakażenia. Choroba może doprowadzić do wielu groźnych dla zdrowia schorzeń.
Zgrzytanie zębami: przyczyny
Bruksizm to choroba, której nie można bagatelizować. Choć przyczyny powstawania bruksizmu nie są do końca poznane to badania potwierdzają, że jego główną przyczyną jest przeciążenie emocjonalne, które prowadzi do nadmiernej aktywności mięśni odpowiedzialnych za poruszanie żuchwą. Wówczas pojawia się napięcie mięśni oraz do nieprawidłowego ich funkcjonowania. Dzieje się tak nawet w przypadku prawidłowej pozycji/budowy anatomicznej.
Obecnie można wyróżnić czynniki wypływające na powstawanie bruksizmu, są to m. in.: patologiczny zgryz (wady zgryzu), częste żucie gumy, nieprawidłowa dieta, nałogi, samotność, nerwice, predyspozycje genetyczne oraz nieodpowiednie dopasowanie protez zębowych bądź odbudów protetycznych. Oczywiście dużą rolę w powstawaniu bruksizmu ma nadmierny stres w ciągu dnia. Oprócz tego do występowania bruksizmu przyczyniają się zmiany w układzie nerwowym, schorzenia w stawach skroniowo-żuchwowych, a także nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodków mózgu, które odpowiadają za pracę żuchwy.
Czym jest i jak działa szyna na bruksizm?
Obecnie leczenie bruksizmu w głównej mierze odbywa się przez odpowiednie zastosowanie szyny relaksacyjnej. Szyny relaksacyjne to inaczej nakładki zgryzowe, które chronią zęby w trakcie snu. Nakładka zgryzowa pomaga w niekontrolowanym zaciskaniu zębów, nocnym zgrzytaniu zębam. Oczywiście nakładka relaksacyjna chroni zęby przeciw zgrzytaniu i ścieraniu ich powierzchni, jednakże należy pamiętać, że nie leczy samych przyczyn bruksizmu.
Szyna zgryzowa zakładana jest na zęby w celach ochronnych i doskonale rozluźnia mięśnie stawu skroniowo-żuchwowego. Nakładki zgryzowe zabezpieczają przed ścieraniem zębów podczas nocnego zgrzytania. Sama szyna relaksacyjna na bruksizm charakteryzuje się tym, że jest wykonana z przeźroczystego tworzywa sztucznego. Nakładkę/szynę relaksacyjną zakłada się na górny lub dolny łuk zębowy. Dzięki odpowiednio dobranym nakładką zgryzowym unikniemy bólu stawu skroniowo-żuchwowego, a mięśnie szczęki rozluźnią się. Nakładka zgryzowa rozluźnia mięśnie twarzy i niemal natychmiast przynosi ulgę w odczuwanych przez danego pacjenta dolegliwości bólowych.
Szyny relaksacyjne stanowią skuteczną ochronę szkliwa. Zęby są mniej narażone na uszkodzenia będące efektem zgrzytania zębami. Szynę należy stosować na noc, czyli wtedy gdy pacjent jest najbardziej narażony na niekontrolowanie i mimowolne zaciekanie zębów. Warto również wiedzieć, że materiał, z który służy do produkcji nakładki nie podrażnia dziąseł oraz szkliwa.
Szyna relaksacyjna na bruksizm: rodzaje
Szyny relaksacyjne można podzielić na dwa podstawowe rodzaje: nakładki twarde oraz nakładki miękkie.
Szyny relaksacyjne twarde:
Szyny twarde zazwyczaj są zrobione z akrylu. Wykonuje się je na podstawie wycisku górnego i dolnego łuku zębowego wykonanego w gabinecie stomatologicznym. Dzięki temu szyna relaksacyjna jest indywidualnie dopasowana do jamy ustnej pacjenta. Idealnie dopasowane szyny relaksacyjne na bruksizm są zalecane przez specjalistów. Twardy materiał cechuje się dużą wytrzymałością, funkcją relaksacyjną oraz wyjątkową ochroną całego łuku zębowego przed mechanicznymi uszkodzeniami. Twarda i odpowiednio dopasowana nakładka chronią zęby przeciw zgrzytaniu w trakcie snu.
Szyny relaksacyjne miękkie:
Nakładki miękkie to przeważnie gotowe szyny relaksacyjne. Tego typu produkty przed zastosowaniem należy najpierw zamoczyć w gorącej wodzie, a dopiero następnie umieścić w jamie ustnej na łuku zębowym mocno go zaciskając. Gorąca woda dodatkowo zmiękcza tworzywo, z którego jest wykonana nakładka i dzięki temu nakładka dopasowuje się do kształtu zębów. Po kilku minutach nakładka staje się sztywna, wówczas jest gotowa do użytkowania. Szyny relaksacyjne miękkie są dostępne w aptekach, drogeriach, a także w sklepach ze sprzętem i akcesoriami stomatologiczno-dentystycznym.
Warto wiedzieć, że choć rynek oferuje szyny miękkie relaksacyjne na bruksizm to należy wybrać taka, która nam nie zaszkodzi, a pomoże. Szyny relaksacyjne dostępne np. w drogeriach wykonane są z cienkiego tworzywa. Miękki materiał nie zapewnia odpowiedniej ochrony przed ścieraniem się zębów, a wręcz przeciwnie może prowokować do jego podgryzania. Zdecydowanie większą skutecznością wykazują się nakładki wykonane z twardego materiału, a co więcej zapewniają one wysoki komfort noszenia.
Zatem inaczej rzecz ujmując nakładki/szyny relaksacyjne na bruksizm można podzielić na:
- gotowe szyny relaksacyjne, wykonane z miękkiego materiału,
- szyny relaksacyjne wykonane z twardego tworzywa indywidualnie dopasowane do szczęki danego pacjenta.
Oprócz tego szyny są obecnie produkowane w różnych wersjach np. smakowych lub zapachowych. Jednakże specjaliści zalecają aby wybrać klasyczną szynę, która nie zachęca do podgryzania.
Wskazania do korzystania z szyny relaksacyjnej na bruksizm
Szyna relaksacyjne to sprzęt dentystyczny przeznaczony dla osób borykających się z bruksizmem, a także dla osób będących w trakcie procesu leczenia ortodontycznego. Jak już wcześniej wspomniano szyny relaksacyjne zakładane są przed snem i właśnie wtedy spełniają swoją funkcję. Głównymi wskazaniami do korzystania z szyny relaksacyjnej są m. in.:
- nadmierne zaciskanie zębów,
- zgrzytanie zębami w nocy,
- odczuwalne dolegliwości związane z uczuciem bólu lub napięcie mięśni ze strony stawu skroniowo-żuchwowego,
- rozchwianie zębów,
- starte szkliwo,
- mocne i nawracające bóle głowy.
Szyny relaksacyjne: jak je przechowywać i pielęgnować?
Oczywiście o higienę szyn relaksacyjnych należy dbać w odpowiedni sposób. Przede wszystkim należy pamiętać aby po każdym użyciu nakładki konieczne jest jej umycie. Można to wykonać w bieżącej, zimnej wodzie przy jednoczesnym zastosowaniu miękkiej szczoteczki z mydłem. Nie należy stosować tej samej szczotki, którą myje się zęby, ponieważ pasta do zębów może uszkadzać powierzchnię szyny. Co więcej do codziennego przechowywania szyn relaksacyjnych służy specjalne pudełko ochronne. Pudełko zapobiega osadzaniu się na powierzchni szyny relaksacyjnej bakterii i zanieczyszczeń. Dodatkowo ważna kwestią higieniczną podczas użytkowania nakładek jest dbanie o tradycyjne mycie jamy ustnej zarówno przed założeniem, jak i po ściągnięciu szyny relaksacyjnej.